Tên di sản : Đình làng Hội Hiền

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di sản : Di tích kiến trúc nghệ thuật

Sô quyết định : Số 30/QĐ – VHTT

Giới thiệu

Đình Hội Hiền: Đình Hội Hiền được xây dựng trên một khuôn viên cao ráo và thoáng đãng, mặt hướng Nam ra đường lớn. Đến thăm viếng di tích này theo thứ tự từ ngoài vào ta có các công trình sau:

Bước qua cổng đình là một sân rộng được lát gạch chỉ màu đỏ, có ba phía tường rào bao bọc, trong sân được trồng các loại cây cổ thụ để làm cho khuôn viên đình mát mẻ. Tiếp giáp với sân là khu vực tiền đường - còn gọi là đại đình. Phần Hậu cung của đình đã bị phá hủy hoàn toàn.

Nhà tiền đường - đại đình có 5 gian 6 vì, được cấu trúc theo kiểu “Chồng rường, kẻ bẩy”. Phần ngoại thất của tiền đường từ ngoài vào bị thay đổi về cơ bản, các cánh cửa ra vào đã không còn nữa. Phần hiên còn giữ được nhưng các tàu mái cũng đã bị thay thế bằng các loại gỗ mới. Phần mái được lập lại và thay thế bằng loại ngói mới. Các bở giải, bờ nóc cũng được đắp mới hoàn toàn, không có trang trí hoa văn. Nhìn chung phần ngoại thất về cơ bản đã bị sửa chữa và thay đổi diện mạo đi nhiều.

Tuy nhiên phần nội thất của tiền đường là một bộ khung gỗ to, vững chắc, bề thế, với những mang chạm khắc nghệ thuật hiếm hoi. Toàn bộ khung nhà gồm có 4 vì kèo và 2 tưởng vĩ. Nền nhà được lát gạch chỉ màu đỏ, sườn nhà làm bằng gỗ lim. Tổng quát phần khung nhà gồm có 18 cột cái 12 cột con. Phía trên gồm có 6 xà và phía dưới 4 xà, 14 đường hoành sát mái, 8 hòn đá tảng kê chân cột, 8 xà ngang nối cột với tường đốc...Đi vào nghiên cứu bộ khung gỗ này để thấy chức năng giá trị của nó qua một số chi tiếc như: Bộ vì nóc được kết cấu theo kiểu chồng rường, mỗi vì nóc như vậy có 9 con rường liên tiếp chồng lên nhau, được bắt đầu từ xa ngang nổi bật với tương đốc lên đến thượng lương. Các con rường này được ngăn cách với nhau bằng các đấu vuông nhỏ và dẹt. Tại mỗi đầu các con rường được đặt các bệ đỡ, các hoành tải. Tại mỗi đầu các con rường được chạm trổ hoa văn hình lá cúc. Đặc biệt một số vì từ dưới xà ngang lên đến đầu cột cái là những mảng chạm khắc hoa văn hình rồng cây cỏ và thú vật.

Bộ khung gỗ của một vì kèo bao gồm 2 cột bên. Từ đỉnh của cột này được đục mộng, phía dưới cùng là họng cột để hai xà dọc chui đầu vào; trên đầu các xà dọc là quá giang được cắt mộng chui vào họng cột, điểm trên cùng là các hoành tải sát liền với mái. Phía trên quá giang là 2 đấu trụ được nằm ở giữa; Trên 2 đấu trụ là câu đầu, tỳ lực trên 2 đấu trụ. Và trên câu đầu là một đấu vuông dẹt, to nằm ở giữa đỡ con rường to và dài nhất. Con rường này làm nhiệm vụ đỡ thượng lương ở giữa mái và 2 hoành tải hai bên mái. Kết cấu kiểu khung gỗ này ta thường thấy trong các công trình đình, chùa thế kỷ XVII - XVIII ở Việt Nam.

Nhìn chung kiến trúc nhà tiền đường có nhiều nét cầu kỳ lộng lẫy. Hệ thống các mảng chạm khắc ở các vì kèo đa dạng phong phú, ta thấy ở đây sự hội tụ của nhiều thời kỳ của nền mỹ thuật Việt Nam. Từ thế kỷ XVII đến thế kỷ XIX, trong đó đề tài hoa có được bổ sung thêm về những giai đoạn sau này để cho ngôi đình không nhưng là nơi thờ cúng mà còn mang cả ý nghĩa của một công trình văn hoá mang tính mỹ thuật cao của làng xã.

Các hiện vật có trong di tích:

1 bể đá (chạm khắc hoa văn)

4 bát hương đá

Bia đá (chữ mờ)

Châu đá

Hình lục lăng

Ngoài ra còn một số đồ thờ khác như ống hương, sắc phong.